باسمه تعالی
دانشگاه آزاد اسلامی
این قسمت
توسط حوزة معاونت
پژوهشی دانشگاه پر می‌شود .
فرم طرح تحقیق
کارشناسی ارشد ¨ دکترای حرفه‌ای ¨
درخواست
تصویب موضوع پایان نامة کارشناسی ارشد و دکترای حرفه‌ای
|
|
توجه : این
فرم بامساعدت وهدایت استاد راهنما تکمیل شود.
|
|
عنوان تحقیق به فارسی : بررسی نقش
اجتماع پذیری بر دلبستگی محیطی در مجتمع های مسکونی، نمونه موردی مجتمع مسکونی
سعیدیه، همدان
عنوان
تحقیق به انگلیسی:
Investigating sociability on place attachment
in residential complexes,
case study: Saidieh Residential complex, Hamedan
1. اطلاعات مربوط به
دانشجو :
نام : نام خانوادگی : شماره دانشجویی :
رشته
تحصیلی : معماری گرایش : معماری
مقطع : کارشناسی
ارشد دانشکده :
هنر و معماری
دوره : تاریخ و
سال ورود :
نشانی
پستی در تهران : تلفن:
|
|
5.بیان مسأله (تشریح ابعاد , حدود
مسأله, معرفی دقیق مسأله , بیان جنبه های مجهول و مبهم و
متغیرهای مربوط به پرسشهای تحقیق،
منظور تحقیق)
دلبستگی به مکان، ارتباطی نمادین
با مکان است که با دادن معانی عاطفی و حسی مشترک، توسط افراد به مکان خاص یا یک
سرزمین شکل می‌گیرد و مبنای نحوه ادراک گروه یا فرد از مکان و نحوه‌ی ارتباط وی با
آن می‌باشد (Low & Altman,1992). در تعریف اجمالی دلبستگی مکانی به عنوان مفهومی جدید، می‌توان
گفت: پیوندی است میان شخص و محیط که ابعاد مختلف انسانی و مکانی آن از ویژگی های
خاصی نیز برخوردار است (کریمی مشاور، 1389). مکان تنها یک سرپناه برای فعالیت های
انسان نیست، بلکه پدیده ایست که انسان در تعامل خود با آن، بدان معنا بخشیده و به
آن دلبسته می شود تا آنجا که گاه حتی خود را با آن باز می شناسد. اگر از زاویه
نیازهای انسان به این مسئله نظاره شود، نیاز انسان به تعامل عاطفی با مکانی که در
آن به زندگی می پردازد و یا به عبارتی دلبستگی به مکان، از جمله مهمترین ابعاد
رابطه انسان و مکان است که باید مورد توجه معماران، طراحان و برنامه ریزان شهری
قرار گیرد(چرخچیان، 1388 ص 38).
نیاز به تعلق و پیوند جویی از
اساسی ترین نیازهای انسان است، که ابعاد و نمودهای متفاوتی دارد، بعد مکانی این
نیاز فراگیر، مورد توجه روان‌شناسان محیطی قرار گرفته است و پیوند بین انسان و
مکان یا «دلبستگی به مکان» مبنایی برای ارضای بسیاری از نیازهای انسان به واسطه
مکان و معنا بخشی به زندگی بر شمرده شده است. پیوند بین انسان و مکان یا (دلبستگی
به مکان) مبنایی یرای ارضای بسیاری از نیازهای انسان به واسطه مکان و معنا بخشی به
زندگی بر شمرده می‌شود (سلیمی، 1389). به ویژه دلبستگی به مکان‌های با اهمیت برای
انسان، که شاخص‌ترین آنها فضای سکونت، فضای یادگیری و آموزش و فضای تفریح و
سرگرمی است که لازمه پایداری و پویایی حیات انسانی به حساب می‌آیند. افراد به مکان‌هایی
دلبسته هستند که روابط اجتماعی و هویت گروهی را تسهیل می‌کنند.
با توجه به مطالب ذکر شده، اهمیت به ویژگی های پاسخگو در مجتمع‌های مسکونی برای ایجاد یا ارتقاء دلبستگی مکانی نسبت به آنها امری مهم به نظر می‌آید. بر همین اساس نگاه
ویژه به یکی از مفاهیم تاثیر گذار بر رابطه‌ی انسان و محیط قابل بررسی است. مفهوم اجتماع‌پذیری و چگونگی بکارگیری این مفهوم در طرح این فضا می تواند بسیار کارگشا باشد. در حقیقت اجتماع‌پذیری را می‌توان یکی از عوامل
تاثیر‌گذار بر دلبستگی به محیط دانست. با توجه
به این ضرورت، پژوهش حاضر بر آنست که به بررسی نقش اجتماع
پذیری بر میزان دلبستگی مکانی در مجتمع های مسکونی بپردازد. در واقع اهمیت اجتماع
پذیری فضا به حدی است که بسیاری از نظریه پردازان بر تاثیر این کیفیت بر دلبستگی
به مکان زندگی تاکید ورزیده‌اند. بر طبق نظرات، دلبستگی به مکان نه تنها به توسط
وجوه فیزیکی در یک مکان تقویت می‌شود بلکه کیفیت تعاملات اجتماعی در مکان نیز بر
دلبستگی به موثر می باشد (Poll, 2002). به گونه ای که به نظر می
رسد بررسی این عامل قابل اعتنا می‌باشد، در همین راستا این پروژه به دنبال طراحی و ایجاد یک مکان
برای گرد هم آمدن و مکانی برای اجتماع ساکنین در یک مجتمع
مسکونی می باشد، چرا که به نظر می آید اجتماع
پذیری در مجتمع های مسکونی موجب ارتقا کیفیت دلبستگی به محیط زندگی افراد می‌گردد.
6. سوابق مربوط(بیان سابقه تحقیقات
انجام شده درباره موضوع ونتایج به دست آمده در داخل و خارج از
کشور نظرهاى علمی موجود
درباره موضوع تحقیق)
دلبستگی به مکان یا دلبستگی
مکانی، مفهومی چند بعدی، پیچیده و بین رشته‌ای است که جنبه‌های مختلفی از پیوند
مردم با مکان را در هم می‌آمیزد. این مفهوم در طول چند دهه گذشته مورد توجه بسیاری
از محققان در رشته‌های مختلف علمی (جامعه شناسی، روان شناسی محیطی، مردم شناسی،
جغرافیای انسانی و معماری)قرار گرفته است (هیومان،1992؛ ترنتلمن، 2009؛ ویندسانگ،2010).
در سال‌های اخیر دلبستگی مکانی توجه محافل علمی زیادی را به خود جلب کرده است.
بخشی از این توجه ناشی از آگاهی است که پیوندهای مکان-شخص به دلیل جهانی سازی و
افزایش قابلیت جابجایی شکننده تر شده است و بخش دیگر مربوط به مسایل محیطی است که
وجود مکان های با اهمیت برای ما و ارتباطات ما با آنها را بیش از حد تهدید می‌کند.
تا پیش از دهه
70 میلادی در مطالعات انجام شده در زمینه رابطه انسان و مکان، دلبستگی به مکان
مورد توجه قرار نگرفته بود. در 25 سال گذشته عواملی چون فضای شخصی، قلمروپابی،
تراکم، معنای مکان و موضوعات مرتبط، موضوع تحقیقات در رابطه با انسان و مکان
بودند. اما افزایش رو به توجه تاثیر فرهنگ بر ترجیحات مکان، جابجایی جمعیت در
شهرها و لزوم تطابق با محیط جدید، علاقه روزافزون به نتایج اجتماعی مکان، همانند
طراحی برای سالخوردگان، کودکان، افراد بی خانمان و گروه های مختلف اجتماعی، سبب
گردید تا احساس انسان در رابطه با مکان، محور بسیاری از تحقیقات گردد (چرخچیان38:1388).
مطالعات در زمینه دلبستگی برای اولین بار در ارتباط بین
کادر درمان و کودک و این که چگونه کودکان در فرایند درمان، اعتماد خود را به کادر
درمان توسعه می‌دهند، مورد بررسی قرار گرفت (چرخچیان38:1388). اکنون مطالعات فراوانی در زمینه دلبستگی به مکان
صورت گرفته و مقیاس های مختلفی چون خانه، محله، شهر و کشور و مکان های متفاوتی
مانند محل کار، فضاهای آموزشی، فضاهای عمومی و تفریحی در این رابطه مورد مطالعه
قرار گرفته اند. به علاوه متخصصین حوزه های مختلف طراحی، روانشناسی، روانشناسی محیطی،
جامعه شناسی و ارتباط شناسی، تحقیقات متعددی انجام داده و ابعاد محیطی و انسانی
این ارتباط عاطفی را مورد بررسی قرار داده‌اند. صاحب نظران بنام این حوزه «رلف2»،
«گیفورد3»، «مزومدار4»، «گیلیانی5»، «لو6»،
«آلتمن7»، «استدمن8» «روبینسون9» «پارمل10»
و «میلیگان11» بشمار می روند. از
نظر استدمن، دلبستگی به مکان یک بعد از کلیت حس مکان و وابستگی عاطفی مثبت است که
بین فرد و مکان توسعه می‌یابد(Stedman,2003)
. از
نظر روبینسون و پارمل نیز این واژه، مبین
احساسات فرد به یک موقعیت جغرافیایی است که به طور حسی فرد را به آن مکان گره می‌زند،
در واقع یک تجربه مثبت از مکان(Rubinsten
in & parmelee,1992) . اگرچه پژوهشگران بر فرایندها،
مکان‌ها و افراد متفاوت دخیل در پیوند شخص- مکان تاکید داشته اند، اما پراکندگی
این تعاریف در آثار موجود باعث شده توسعه نظری این مفهوم هنوز مورد تایید قرار
نگرفته باشد.
اسکانل و گیفورد (2010) در مقاله «Defining place
attachment: A tripartite organizing framework» با روش
کیفی و تئوری مبنا به ارائه تعریفی جامع و ساده از دلبستگی مکانی، نمونه‌ای از
کارکردهای آن را نیز توضیح داده‌اند. آنها دلبستگی مکانی را پیوندی میان شخص و
محیط دانسته که ابعاد مختلف انسانی و مکانی آن از ویژگی‌های خاصی نیز برخوردار است.
از مهمترین کارکردهای دلبستگی مکانی به
ایجاد امنیت در محیط، هدفمندی در اشخاص و ایجاد انسجام زمانی اشاره کرده است. هیدالگو
و هرناندز (2001) در مقاله‌ای با روش همبستگی، دلبستگی
به مکان را در سه محدوده ی فضایی خانه محله و شهر و دوبعد اجتماعی و فیزیکی به
منظور تبعین مقایسه ی بین آنها بررسی کرده است.
در نهایت می‌توان
چنین جمع‌بندی کرد که در مورد تعریف دلبستگی مکانی توافقی حاصل نشده است، اما
مطالب علمی پرداخته شده به این موضوع، اهمیت آن را به عنوان یکی از متغیرهای مکانی
تایید می‌نماید.
7. فرضیهها ( هر
فرضیه به صورت یک جملة خبری نوشته شود .)
به نظر میرسد
فضاهای اجتماع‌پذیر مشاع در مجتمع‌های مسکونی با افزایش تعامل بین افراد در مجتمع
مسکونی موجب افزایش دلبستگی به مکان می شوند.
8 . اهداف تحقیق ( شامل
اهداف علمی, کاربردی و ضرورت‌های خاص انجام تحقیق
اهداف
علمی: شکل گیری دلبستگی به مکان منجر به احساس تعلق، پایداری و امنیت شده و
برآوردن نیاز ها و نیل به اهداف به واسطه مکان را ممکن می سازد و می تواند به
رفتارهای پاسخگو و متعهدانه انسان در قبال مکان بیانجامد.
اهداف کاربردی: هدف ارائه راهکارهایی است که فرآیند
طراحی را در راستای خلق فضایی تعلق پذیر با ایجاد آسایش و رضایت مندی ساکنین یاری
نماید.
9 . در صورت داشتن هدف کاربردی بیان
نام بهره‌وران ( اعم از مؤسسات آموزشی و اجرایی و
غیره )
- مراکز
دانشگاهی وآموزش عالی، دفاتر حرفه ای معماری، مرکز مطالعات و تحقیقات معماری و
شهرسازی ایران .
10 .
جنبة نوآوری و جدید بودن تحقیق در چیست ؟ (این
قسمت توسط استاد راهنما تکمیل شود .)
با توجه به پیشینه
تحقیق مفهوم دلبستگی محیطی موضوعی نو در عرصه روانشناسی محیط وبلاخص در معماری
مسکن می باشد.در عین حال ارتباط بین دلبستگی محیطی و اجتماع پذیری در ایران و جهان
مورد بررسی قرار نگرفته است.
11.
روش کار
الف .نوع روش تحقیق :
روش‌های مردم‌نگاری و مشاهده
مشارکتی برای شناخت عوامل موثر در ایجاد دلبستگی مکانی در مکان مورد طراحی استفاده
می‌گردد.
ب. روش گردآوری اطلاعات(میدانی, کتابخانه‌ای و غیره ) :
این پژوهش از طریق
مطالعات کتابخانه‌ای پیرامون مبانی نظری موجود، به اصول و چهارچوب مورد نظر دست می‌یابد،
همچنین با بررسی مجتمع‌های مسکونی موجود در شهر همدان به صورت میدانی داده‌‌های
اصلی به دست خواهد آمد.
پ، ابزارهای گردآوری اطلاعات (پرسشنامه,مصاحبه,مشاهده,آزمون,فیش,جدول,نمونه‌برداری,
تجهیزات آزمایشگاهی و بانک‌های اطلاعاتی و شبکه‌های کامپیوتری و ماهواره‌ای و غیره
) :
ابزاری که برای پیشبرد
این تحقیق استفاده شده عبارتند از:
در روش
کتابخانه‌ای تهیه فیش از کتب و مجلات معتبر داخلی و خارجی.
در روش
میدانی از مشاهده مشارکتی، مصاحبه، خودنگاری
ت. روش تجزیه و تحلیل اطلاعات :
نحوه تجزیه و تحلیل داده ها در این
پژوهش به روش استقرائی می باشد و پس از مطالعات اسنادی و مشاهده و مصاحبه و نمونه
گیری از استفاده کنندگان به نتایج کلی در زمینه تحقیق می توان دست یافت.
،فهرست منابع و مآخذ
(فارسی و غیرفارسی) مورد استفاده در پایان‌نامه به شرح زیر :
کتاب : نام خانوادگی ،
نام، سال نشر،عنوان کتاب،مترجم، محل انتشار: ناشر، جلد
مقاله : نام خانوادگی،
نام ، عنوان مقاله، عنوان نشریه، سال، دوره، شماره،صفحه
-
امیر کافی،
مهدی و شکوفه، فتحی(1390)، بررسی عوامل موثر
بر دلبستگی به محله مسکونی، مجله مطالعات اجتماعی ایران، دوره پنجم، شماره
1.
-
امیر کافی،
مهدی(1387)، بررسی احساس امنیت و عوامل
موثر بر آن، فصلنامه تحقیقات علوم اجتماعی ایران، سال اول، شماره اول.
-
اندرو،
مک(1391)، روان شناسی محیطی، ترجمه غلامرضا محمودی، نشر وانیا، تهران.
-
چرخچیان،
مریم (1388)، تبیین مدل دلبستگی به مکان و بررسی عناصر و ابعاد آن، نشریه هنرهای
زیبا، شماره 38.
-
سجادزاده،
حسن(1392)، نقش دلبستگی به مکان در هویت بخشی به میدان های شهری، مجله باغ نظر،
شماره 25.
-
صادقی
فرشته، رویا(1391)، بررسی رابطه طرح کالبدی در مجتمع های مسکونی و حس دلبستگی به
مکان در بین ساکنین، مجله مدیریت شهری، شماره 30.
-
فلاحت، محمد
صادق(1385)، مفهوم حس مکان و عوامل شکل دهنده آن، نشریه هنرهای زیبا، شماره 26.
-
کریمی
مشاور، مهرداد (1389)، بررسی مفهومی و کاربردی دلبستگی مکانی، مجله علمی منظر، شماره
12.
-
Gifford, R. (2002), Environmental
Psychology: Principles and Practice, Canada, Optimal Books.
-
Hammitt, W.E., Backlund, E.A. and
Bixler, R.D. (2004), 'Experience use history, place bonding and resource
substitution of trout anglers during recreation engagements', Journal of
Leisure Research, 36:3, pp. 356-378.
-
Hidalgo, M. C. & Hernandez, B.
(2001), Place attachment: Conceptual and empirical questions, Journal of
environmental Psychology, 21, pp. 273-281.
-
Low, S.M. and Altman, I. (Eds.), Place
Attachment, New York, Plenum Press.
-
Low, S.M., and Altman, I. (1992), 'Place
attachment: a conceptual inquiry', In Low, S.M. and Altman, I. (Eds.) Place
Attachment, New York, Plenum Press, pp. 12, 1-12.
-
Relph, E. (1976) Place and
placelessness. London: Pion Limited.
-
Scannell, Leila & Gifford, Robert
(2010), Defining place attachment: A tripartite organizing framework. Journal
of Environmental Psychology,30,1-10.
-
Taylor, R.B., Gottfredson, S.D. and
Brower, B. (1985), 'Attachment to place: Discriminant validity, and impacts of
disorder and diversity', American Journal of Community Psychology, 13, pp.
525-542.
